Dawno, dawno temu... Historia pewnego małego słonika.

Wracając nocą z kolegą z jednej z rozlicznych bardzo ważnych i poważnych  konferencji -  na 300 którymś tam kilometrze wzięło nas na wspomnienia starych, dobrych czasów… Przypomniałem sobie wówczas że przecież nie zawsze byłem marudą… że jeszcze nie tak dawno zawód nauczyciela był właśnie TYM CZYMŚ o czy zawsze marzyłem… Przypomniałem sobie tamte emocje, które towarzyszyły mojej codziennej pracy, tamtych ludzi i wspólne szalone przedsięwzięcia. Przypomniałem sobie historię pewnego małego słonika… To było dawno… bardzo dawno temu…


Pod patronatem Rady Rodziców Zespołu Szkół Nr 1 w Żorach oraz Miejskiego Ośrodka Kultury w Żorach, pod koniec października 2005 miała miejsce niecodzienna w swej formie i przekazie impreza artystyczna: FESTIWAL TOLERANCJI ‘ŻORY 2005, której temat przewodni brzmiał: “Poznajemy świat INNEGO”

Projekt został zrealizowany w ramach Programu Młodzież (obecnie Młodzież w działaniu) przy wsparciu Wspólnoty Europejskiej.

“INNY wcale nie znaczy gorszy…”

Założeniem projektu było przygotowanie i przeprowadzenie cyklu przedstawień teatralnych według przygotowanego wcześniej scenariusza. Autorami, aktorami, twórcami inscenizacji, kostiumów i muzyki był nasz międzynarodowy zespół. Odbiorcami przedsięwzięcia były osoby w ciężkiej sytuacji życiowej takie, jak dzieci z domów dziecka, młodzież upośledzona umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, podopieczni świetlic środowiskowych i domu pomocy społecznej, a także nasi koledzy i nauczyciele z naszych szkół i mieszkańcy miasta Żory. Dzięki możliwości uczestnictwa w takim programie mogliśmy się uczyć od siebie wzajemnie i pomagać tym, którzy tego najbardziej potrzebują. Młodzi ludzie z czterech krajów wspólnie przedstawili na scenie Miejskiego Ośrodka Kultury w Żorach sztukę “Przygody Słonia Bombika”. Sztuka ta poświęcona była nietolerancji i brakowi akceptacji społecznej wobec osób odbiegających od szeroko pojętego stereotypu… Realizując temat i treść projektu chcieliśmy ukazać społeczeństwu, że INNY wcale nie znaczy gorszy i że dzięki wzajemnemu porozumieniu i współpracy osiągnąć można znacznie więcej niż stosując zasady powszechnej w dzisiejszym życiu rywalizacji i pogoni za zyskiem…

Czym są Przygody Bombika – założenia i przesłanie naszego projektu

“Bajka o łaciatym słoniu Bombiku”
Jest to terapeutyczna bajka muzyczna nie tylko dla dzieci na podstawie książki ks. Bogusława Zemana pod tym samym tytułem. Bombik to jedyny na świecie łaciaty słoń. Przeżywa on wiele ciekawych przygód i wciąż poznaje nowych przyjaciół.
W pierwszej części Bombik wyrusza do starego mamuta Sapiącego Bambidu, aby ten pomógł mu pozbyć się niechcianej plamy na grzbiecie, która jego zdaniem jest przyczyną wszystkich jego zmartwień, odrzucenia i kpin ze strony innych zwierząt. Podróż uczy słonika ważnej rzeczy: ten, kto ma dobre serce, jest piękny choćby nawet był bardzo łaciaty.
W drugiej odsłonie dowiadujemy się co czuje mały słonik, któremu pewnego dnia rodzi się siostrzyczka? Do tej pory był jedyny i najważniejszy, a teraz… Jak potoczy się historia słoniowej rodzinki? Jedno wiemy – na pewno nasz bohater przeżyje wiele przygód, ale wszystko dobrze się skończy.

Streszczenie projektu

Jak powstał pomysł tej wymiany młodzieży

Pomysł wymiany jest kontynuacją dotychczasowych działań naszych grup młodzieży. Ze źródeł internetowych i rozmów z naszymi wychowawcami dowiedzieliśmy się o istnieniu takiego programu, jakim jest MŁODZIEŻ i postanowiliśmy wziąć w nim udział. Zaczęliśmy od określenia wspólnych dla naszych grup celów działań, potem szukaliśmy partnerów zagranicznych. Dzięki wspólnym spotkaniom i warsztatom udało się nam stworzyć wspólny dla wszystkich plan działań.
Cześć młodzieży naszej grupy uczestniczyła wcześniej i uczestniczy obecnie w szkolnych projektach Socrates Comenius i dzięki temu mogliśmy łatwiej nawiązać kontakt z grupami z Niemiec i Litwy. Pomogli w tym nam nasi nauczyciele. Za pomocą internetu opracowaliśmy wspólnie scenariusz przedstawienia i projekty inscenizacji oraz rekwizytów i kostiumów.

Nawiązanie współpracy pomiędzy grupami polskimi

Pierwsze spotkanie, odbyło się w grupach uczniów ze szkół z Katowic i Żor. Na tym pierwszym spotkaniu zapoznaliśmy się oraz rozpoczęliśmy omówienie naszych zadań związanych z programem.
Spotkanie to zakończyło się zaproszeniem grupy młodzieży z Katowic i Żor na wycieczkę, która miała doprowadzić do kolejnego etapu, czyli zapisania, oraz przemyślenia programu „Młodzież”. Ustaliliśmy że nasz projekt polegał będzie na wymianie uczestników, oraz pomocy bezsilnym lub tracącym wiarę w samego siebie.

Kolejne nasze spotkanie odbyło się 19-21 XI 2004 r. w Ustroniu, gdzie zintegrowaliśmy się i opracowywaliśmy nasz plan związany z programem.
W planie programowym mieliśmy ustalić, dalsze poczynania i zakres działań. Wszystkie plany naszych opiekunów spełniły się, ponieważ mile ich zaskoczyliśmy swoimi pomysłami i wszelkimi propozycjami. Po spędzonych 3 dniach z całkiem innymi ludźmi od nas samych odkryliśmy, że każdy z osobna ma w sobie więcej cierpliwości i zrodziła się w nas odpowiedzialność.
Na wycieczce mieliśmy opracować harmonogram prac i innych zajęć dla sześćdziesięciu osób, który spełniałby oczekiwania Niemców, Litwinów jak i nas samych. Nie było to łatwe zadanie, tym bardziej, że zostaliśmy podzieleni i pomieszani w grupach, byliśmy w grupach osób, których nie znaliśmy, nikt nie wiedział jak kto zareaguje na dany pomysł. W ten właśnie dzień zrozumieliśmy jacy ludzie są inni od siebie, a jednak należało coś stworzyć, co by było podpora projektu.
Niezwykle trudne zadanie udało się, po kilku pracowitych godzinach. Grupy oddały swoje zadanie i miały chwilę wolnego czasu. Kolejne zadanie spoczywało na naszych opiekunach, którzy sprawdzili nasze prace i musieli się wypowiedzieć na ten temat.
Po zgromadzeniu wszystkich w naszym hoteliku na świetlicy dostaliśmy pochwalę od opiekunów za wykonane prace. Bardzo im się podobały nasze pomysły co sprawiło, że wszyscy razem i każdy z osobna był nastawiony pozytywnie.
W trakcie kolejnych miesięcy spotykaliśmy się wielokrotnie w Katowicach i w Żorach, dzięki czemu zdołaliśmy się lepiej poznać i zaprzyjaźnić.

Poszukiwanie partnerów zagranicznych

Po zawarciu porozumienia o współpracy pomiędzy naszymi grupami z Żor i Katowic zaczęły się poszukiwania podobnych nam młodych ludzi z innych krajów.
Poszukiwaliśmy młodych osób gotowych do podjęcia wyzwania jakim jest nasz projekt. Jako pierwszą grupę pozyskaliśmy młodzież z Niemiec ze szkoły Gewerblich-technische Bildungsstätte GmbH w Leipzig- z młodzieżą ta nasi koledzy z grupy katowickiej wspólnie realizowali projekt językowy. Młodzież niemiecka z wielka radością zadeklarowała dalsza współprace nad nowym projektem.
W grudniu 2004 trzynastoosobowa grupa polskich uczniów oraz opiekunowie wyjechali do naszych kolegów z Czech. Szkoła w Żorach, do której uczęszczamy od dłuższego już czasu współpracuje ze szkołą czeską z Pietrowic niedaleko miasta Karwina. Wicedyrektor szkoły, która nosi nazwę „DAKOL” Pan wicedyrektor Tomasz Posker, wraz z nauczycielką panią Janą bardzo serdecznie nas przywitali oraz oprowadzili po szkole. Również zostaliśmy zapoznani, w jakich kierunkach kształtują swoich uczniów oraz gdzie odbywają się praktyki zawodowe. Później zostaliśmy zaprowadzeni do auli gdzie pan Szymon Konkol, pani Sylwia Kamińska oraz nasz kolega Jarosław Fudali opowiedzieli o Programie Młodzież oraz o bajce, „Bombik”, którą wraz z uczniami innych szkół, z innych państw będziemy przedstawiać pod koniec października.

Za pośrednictwem Internetu nawiązaliśmy kontakt z młodzieżą litewską, z którą już wcześniej mieliśmy okazje się poznać przygotowując projekt Socrates Comenius. Nasi opiekunowie w miesiącu marcu 2005 wyjechali do Wilna do szkoły Vilniaus r. Kalvelių Stanislavo Moniuškos na spotkanie z naszymi przyszłymi partnerami i bezpośrednio z młodzieżą i nauczycielami tamtej szkoły dokonali wszystkich koniecznych uzgodnień. W szkole tej kształci się młodzież polskiego pochodzenia, jest to szkoła polskiej mniejszości narodowej na Litwie. Uczniowie tej szkoły rozmawiają w języku polskim dzięki czemu było nam łatwo się z nimi porozumieć.

Kolejnym krokiem było znalezienie sposobu na zapewnienie wszystkim grupom możliwości wzajemnego poznania się i ustalenia planu dalszej pracy. Narzędziem takim stała się nasza strona internetowa www.bombik.za.pl, na której zamieszczaliśmy wszystkie informacje dotyczące prac nad projektem np. projekty dekoracji, teksty piosenek, dialogi i scenariusze przedstawienia, które wspólnie opracowaliśmy. Za pośrednictwem tej strony i zainstalowanego na niej forum i czata mieliśmy możliwość wzajemnego poznania się wymiany informacji oraz prowadzenia rozmów co czynimy do chwili obecnej.
W miesiącu sierpniu 2005, już po zatwierdzeniu przez Agencje naszego projektu dotarła do nas oficjalna informacja że grupa niemiecka nie może wziąć udziału w projekcie. Szkoła do której uczęszczali nasi niemieccy koledzy przeszła reorganizacje w wyniku czego rozwiązano cześć oddziałów i uczniowie musieli przejść do innych szkół. Nowe dyrekcje tych szkół nie wyraziły zgody aby grupa, która uczestniczyła z nami w pracach nad projektem kontynuowała swe działania i uczestniczyła w wymianie w Polsce. Dzięki uprzejmości i pomocy koordynatora grupy niemieckiej pana Benno Bartsch nawiązaliśmy kontakt ze szkołą Ishøj Produktionsskole- Pilemolle w Danii. Pedagog pani Lis Daugaard, zajmująca się kontaktami zagranicznymi w duńskiej szkole zaangażowała się w nasze przedsięwzięcie i umożliwiła nam kontakt z grupą młodzieży duńskiej, z którą pracuje. Agencja Narodowa Programu Młodzież wyraziła zgodę na zmianę partnera niemieckiego na grupę duńską. Rozpoczęły się gorączkowe przygotowania do finału naszego projektu, którego pierwszym etapem było spotkanie przedstawicieli wszystkich grup na wizycie w Żorach w Polsce.

Wizyta przygotowawcza

Wizyta przygotowawcza przed wymianą odbyła się w Żorach w dniach 05.09 do 08.09. 2005r. Uczestniczyli w niej przedstawiciele wszystkich krajów partnerskich biorących udział w projekcie. W wizycie wzięli udział koordynatorzy i młodzież z współpracujących grup. Podczas dwudniowego pobytu w Żorach nasi partnerzy mieli możliwość osobistego poznania i dokonania ostatecznych uzgodnień. W trakcie pierwszego dnia wizyty odbyły się całodzienne warsztaty poświęcone zrealizowaniu naszego przedsięwzięcia- omówiono zasady pracy, dokonano ostatecznego podziału zadań i przedstawiono wyniki przygotowań do projektu wszystkich grup, dokonano koniecznych zmian w scenariuszu. Drugi dzień wizyty poświęcony był zapoznaniem gości z naszym miastem i warunkami jakich przebiegał będzie finał naszego projektu. Goście zapoznali się z przygotowana bazą noclegową w Miejskim Ośrodku Sportu i Rekreacji, wyposażeniem i pracowniami teatru Miejskiego Ośrodka Kultury w Żorach oraz odwiedzili nasze szkoły i zapoznali się z warunkami jakich odbywa się nasza edukacja. Dzięki wcześniejszym bezpośrednim spotkaniu udało nam się ostatecznie ustalić plan działań wymiany odpowiadający oczekiwaniom przedstawicieli wszystkich jak również skonfrontować postępy prac realizowanych we wszystkich krajach. Do scenariusza postanowiono dodać nowe treści tak aby podkreślić przesłanie naszego przedstawienia. Zaproponowano również przeprowadzenie podobnego projektu przy wykorzystaniu treści kolejnych części bajki o Bombiku w latach przyszłych w kolejnych krajach wymiany. Aby podkreślić cykliczny charakter imprezy, zmieniono nazwę przedsięwzięcia na Festiwal Tolerancji ‘Żory 2005, tematem pierwszej edycji festiwalu jest „Poznajemy świat INNEGO” co jest zarazem tytułem naszego projektu.

Udział w projekcie członków grup partnerskich

Wszystkie grupy partnerskie uczestniczyły w pracach nad realizacja przedsięwzięcia zarówno w fazie powstawania projektu jak i przygotowań i realizacji. Pomysł takiej formy wymiany jest autorstwa grupy młodzieży polskiej, grupy zagraniczne przyjęły podstawowe założenia i dostosowały je do swych potrzeb i zainteresowań konsultując ja z innymi grupami i wprowadzając własne zmiany. Każda grupa partnerska podzielona była na zespoły zadaniowe realizujące określone działania:

- grupa muzyczna: oprawa muzyczna, odtwarzanie tekstów piosenek, gra na instrumentach muzycznych;
- grupa dekoracyjna: scenografia, rekwizyty;
- grupa krawiecka: szycie strojów, szycie elementów dekoracyjnych;
- grupa aktorów: odtwarzanie poszczególnych ról;
- grupa efektów specjalnych (FX): światło, nagłośnienie, dźwięki specjalne
- grupa reporterska: przygotowanie sprawozdań z przebiegu przedsięwzięcia, przygotowanie i redagowanie strony www projektu
- grupa organizacyjna: przygotowanie i kolportaż materiałów reklamowo- marketingowych, zaproszeń, plakatów.

Przygotowanie tych zakresów obowiązków odbywało się w poszczególnych krajach w przeciągu roku i efektem działań było połączenie wszystkich tych składników w jedną całość jaka było przedstawienie teatralne „Przygody słonia Bombika”. W każdej z grup zadaniowych znaleźli się przedstawiciele wszystkich polskich i zagranicznych grup partnerskich. Nad praca każdej grupy zadaniowej czuwali opiekunowie polscy i zagraniczni. Efektem i dokumentacją wspólnych działań są sprawozdania z każdego dnia wymiany redagowane przez uczestników projektu w języku polskim, czeskim, litewskim i duńskim publikowane na stronie internetowej projektu www.bombik.za.pl, relacje te można przeglądać w dziale „sprawozdania” . Wspólnie redagowana strona internetowa jest również narzędziem komunikacji i pozwala na wyrażenie indywidualnych ocen i opinii dotyczących naszego projektu, dokonywanych zarówno przez uczestników projektu jak i odbiorców tego przedsięwzięcia jakim było środowisko lokalne i bezpośredni adresaci czyli osoby z różnych przyczyn żyjące na marginesie swojego środowiska.

Finał naszego projektu

Podczas wdrażania projektu młodzież była podzielona na podgrupy, każda podgrupa miała do wykonania jeden element projektu. Finałem jest połączenie wszystkich elementów. Podczas wspólnego spotkania w Polsce, młodzież z, czterech krajów razem współpracowała wykonując wszystkie elementy przedstawienia. Razem 60 osób zostało podzielone na sześć grup, z czego każda grupa odpowiedzialna była za inną cześć projektu. I tak jedna grupa przygotowywała scenografie, inna muzykę, jeszcze inna zajmowała się doborem aktorów poszczególnych ról, w które wcieli się młodzież polska, czeska, litewska i duńska.
Młodzi artyści pracowali przez cały rok w swoich krajach nad rolami, muzyką, projektami strojów i dekoracji… 16 października wszyscy przyjechali do Żor aby w przeciągu 10 dni połączyć wszystkie elementy w sztukę, której tematem jest tolerancja i szacunek dla inności osób odbiegających od szeroko pojętego stereotypu. Pretekstem do realizacji tego przesłania jest terapeutyczna bajka muzyczna nie tylko dla dzieci na podstawie książki ks. Bogusława Zemana pod tym samym tytułem.

Nastrój tego niecodziennego przedsięwzięcia najlepiej obrazują sprawozdania z finału zredagowane przez uczestników projektu:

26.10.2005- nadszedł długo oczekiwany dzień pierwszego występu o godzinie 9:00 wszyscy udaliśmy się do MOKU gdzie odbyła się ostatnia generalna próba. Atmosfera była trochę napięta, wszyscy byli bardzo przejęci występem, lecz mimo to nikt nie tracił humoru. W południe rozpoczęło się przedstawienie, a naszymi gośćmi była dziś młodzież ze szkół partnerskich projektu. Wszystko się udało, to był piękny występ. Młodzież zachwycona ze łzami w oczach śledziła losy słonia Bombika. Na koniec był już tylko gorący aplauz i brawa…
27.10.2005- drugi najważniejszy dzień występu, naszymi gośćmi są dzieci z domów dziecka i szkoły specjalnej. Od razu po śniadaniu udaliśmy się do MOKU aby wszystko dopiąć na ostatni guzik przed wejściem na sale częstowaliśmy dzieci słodyczami. Przedstawienie rozpoczęło się o godzinie 12:00. Sala była wypełniona po brzegi, każdy z nas włożył dziś całe swe serce w występ po to by sprawić przyjemność dzieciom i udało się!. Na ich twarzach gościł uśmiech a w oczach pojawiły się łzy wzruszenia i szczęścia.
28.10.2005- ostatnie, trzecie przedstawienie, jest ono skierowane do mieszkańców miasta. Publiczność kolejny raz dopisała… Na widowni zasiedli dorośli widzowie i ich dzieci, nasza bajka trafiła w gusty zarówno tej dorosłej widowni jak i tej bardziej wymagającej- dziecięcej. Dzieciaki śpiewały piosenki wraz z naszym zespołem. Szkoda że to już ostatnie z przedstawień bo zdecydowanie nasz międzynarodowy zespół doszedł już do perfekcji. Wspaniały nastrój zakłócała tylko świadomość ze już jutro się rozstaniemy.

Jak mówią “Przyjaciele Bombika”:

“Realizując temat i treść projektu chcemy ukazać społeczeństwu, że INNY wcale nie znaczy gorszy. Poprzez zróżnicowaną grupę uczestników (zarówno pod względem narodowości, kultury, warunków społeczno-ekonomicznych, ideologii, światopoglądu… a także swoistych, indywidualnych problemów związanych z przystosowaniem społecznym i niepełnosprawnością) chcemy pokazać, ze to zróżnicowanie naszej grupy nie stanowi wcale bariery we wzajemnym porozumiewaniu się, wręcz przeciwnie może przynieść wiele pożytku dla społeczeństwa. Staramy się poprzez wzajemną pracę przekazać innym ludziom, że wspólne działanie nad zadaniem pozwala zorganizować się, rozwijać i osiągnąć efekt, pomimo czynników, które mogą w pewien sposób zakłócać wzajemne relacje. Dzięki naszemu projektowi możemy przekazać komuś w potrzebie coś dobrego, trochę ciepła i radości. Uczymy się tolerancji, szacunku dla inności, wzajemnego porozumiewania się. Dzięki uczestnictwu w takim projekcie możemy uczyć się empatii i otwartości na potrzeby innych, stajemy się bardziej wartościowi wrażliwi na cierpienie, wykluczenie i alienację… Możemy również poznać różnice między nami wzajemnie, nauczyć się tolerancji i dostrzec swe pozytywne cechy. Ponadto kształtujemy język i wiele się uczymy… Możemy czuć się potrzebni dla siebie wzajemnie, innych ludzi i świata.”

Działania projektu zakończyły się 30 października 2005 roku ale na tym nie skończyła się nasza przygoda z Łaciatym Słoniem…

Rok po zakończeniu działań projektu na nasz ślad trafił autor serii książek poświęconych przygodom Łaciatego Słonia ks. Bogusław Zeman, autor odwiedził szkolę w Żorach, spotkanie to zaowocowało powołaniem do życia nowego zespołu kontynuującego prace zapoczątkowane przez nasz międzynarodowy projekt. Pierwszym nowym przedstawieniem podzieliliśmy się z dziećmi na scenie w Krakowie w ramach programu “Cała Polska Czyta Dzieciom”…

Pomysł i realizacja projektu zarówno w opinii jego uczestników jak i odbiorców oceniana jest bardzo dobrze. Tematyka jaka poruszano jest bardzo aktualna we wszystkich krajach wymiany, pozwoliło to na pełne zrozumienie poruszanych zagadnień, zaangażowanie się młodzieży we wspólny cel. Projekt od początku i na wszystkich stadiach jego powstawania i realizacji był budowany przez młodzież ze wszystkich grup projektu i jak sądzimy -  właśnie ten fakt przyczynił się do odniesienia tak dużego sukcesu. W finale naszego przedsięwzięcia uczestniczyło całe lokalne środowisko lokalne i projekt został bardzo dobrze odebrany przez wszystkie grupy, do których był kierowany. Następstwem naszych działań stała się dyskusja na temat trudności w uzyskaniu akceptacji społecznej osób odrębnych w różny sposób od utartego wzorca społecznego. Z założenia chcieliśmy ukazać trudności społeczne dzieci i młodzieży osieroconych i upośledzonych, jednak nasz projekt poruszył również inne kwestie takie, jak inność narodowościowa, światopogladowa czy religijna. W naszych grupach były osoby identyfikujące się z różnymi subkulturami, co pozwoliło również na pełne ekspresji ukazanie pozytywnych intelektualnie cech tych grup. Działania naszej wymiany często przeradzały się w swoiste „warsztaty integracyjne”, gdzie zarówno młodzież, jak i opiekunowie starali się poznać i zrozumieć dzielące ich różnice. Dużym wyzwaniem było przygotowanie przez niespełna 10 dni profesjonalnego spektaklu teatralnego, a efekt końcowy przeszedł nasze najśmielsze oczekiwania, zarówno pod względem artystycznym, jak i ideologicznym.

Zapraszam na stronę internetową projektu: www.bombik.za.pl - fascynujące ze jeszcze istnieje  . Znajdziecie tam relacje z każdego dnia naszej wspólnej przygody z Bombikiem i odkrywaniem różnic czy może właśnie tego co nas łączy…

Dziękujemy wszystkim “łaciatym słoniom” za to, że są… świat dzięki Nim jest o wiele ciekawszy i o wiele piękniejszy… Niech żaden z Nich nie czuje się już więcej samotny!!!

ech…

/Artykuł zawiera fragmenty raportu z realizacji projektu zredagowanego przez uczestników.  Źródło ilustracji - archiwum projektu./